RBI guidelines for damage notes exchange; RBI चे हे महत्त्वाचे नियम
RBI guidelines for damage notes exchange; ही फाटलेली नोट आता कशी बदलायची? खरेदी करताना नकळत हाती आलेल्या फाटलेल्या, चिटकलेल्या किंवा जुन्या नोटी.अशी नोट पाहिल्यावर तुमच्याही मनात असा प्रश्न आला असेल, तर तुम्ही एकटे नाहीत. अशा अनेक प्रश्नांची उत्तरे व या फाटलेल्या नोटा करायचे काय अशा अनेक प्रश्नांची उत्तरे जसे की,अशा damage notes exchange वेळी बँकेत जाऊन नोट बदलता येईल का? आरबीआयचे यासाठी काय नियम आहेत? कोणत्या नोटा बदलण्यास बँका नकार देऊ शकतात?
तर, चला,या लेखातून त्या वॉलेटमधल्या ‘प्रॉब्लेमॅटिक नोट’चे समाधान करूया.
RBI guidelines for damage notes exchange; रिझर्व्ह बँकेचे (RBI) स्पष्ट नियम आहेत, पण ते न समजल्यामुळे बँकेतील अधिकारी कधीकधी नोट बदलण्यास नकार देऊ शकतात. हा लेख तुमच्या सर्व शंकांचे निराकरण करेल. आरबीआयच्या नोट बदली प्रक्रिया (Note Exchange Process) च्या सर्व माहितीचे सोप्या मराठी भाषेतील संपूर्ण मार्गदर्शन येथे मिळेल.
तुमच्याकडे जुन्या, फाटलेल्या किंवा अंशतः नष्ट झालेल्या चलनी नोटा असल्यास, घाबरण्याचे कारण नाही. भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) ने ह्या परिस्थितीसाठी सविस्तर नियम ठरवले आहेत. तुम्ही कोणत्याही बँकेच्या शाखेत (सरकारी किंवा खाजगी) जाऊन अशा नोटा बदलू शकता. मात्र, नोट कोणत्या स्थितीत आहे यावर तिची बदली होईल की होणार नाही हे ठरते.
नोटा खराब होण्याचे तीन प्रमुख प्रकार आणि त्यांची बदली
- घाण / फाटलेल्या नोटा
(Soiled/Torn Notes)
RBI guidelines for damage notes exchange; ज्या नोटा वारंवार वापरामुळे घाण झालेल्या, फाटलेल्या किंवा चिकटपट्टी लावलेल्या आहेत, पण त्यांचा संपूर्ण आकार आहे आणि त्या सहज ओळखता येतात, अशा नोटांची बदली कोणत्याही बँकेत सहज होऊ शकते. - अपूर्ण नोटा
(Incomplete Notes)
ज्या नोटेचा काही भाग फाटून गहाळ झाला आहे, पण उर्वरित भागावर नोटेचे मूल्य, चिन्ह आणि मालिका क्रमांक स्पष्टपणे दिसत आहे, अशा नोटाही बदलल्या जाऊ शकतात. - छपाई त्रुटी असलेल्या नोटा
(Defective/Error Notes)
ज्या नोटा छापखान्यातून योग्यरित्या छापलेल्या नाहीत, त्यावर चुकीची छपाई झालेली आहे किंवा कोणतेही सुरक्षा चिन्ह (जसे की वॉटरमार्क, सिक्युरिटी थ्रेड) दिसत नाही, अशा नोटाही बदलण्यास पात्र आहेत.
बँका कोणत्या नोटा बदलण्यास नकार देऊ शकतात?
Which notes can banks refuse to exchange?
बँका खालील परिस्थितीत नोट बदलण्यास नकार देण्याचा अधिकार सांगतात
- RBI guidelines for damage notes exchange; जर नोटेचा ५१% पेक्षा जास्त भाग गहाळ असेल,जर नोटेचा अर्ध्याहून अधिक भाग नष्ट झाला असेल किंवा तो उपलब्ध नसेल, तर बँक ती नोट बदलू शकत नाही. उदाहरणार्थ, जर ₹५०० च्या नोटेपैकी फक्त एक लहान तुकडा असेल, तर तो बदलला जाणार नाही.
- जर नोट इतकी जाळली, कुजली किंवा रासायनिकदृष्ट्या बदलली गेली असेल की तिचे मूळ मूल्य, चिन्ह किंवा सिरीयल नंबर ओळखता येत नाही, तर ती बदलीस पात्र नाही.
- कोणतीही नोट जाणूनबुजून कापली गेली, फाडली गेली किंवा जाळली गेली असेल, तर तिची बदली करता येत नाही.
नोट बदलण्यासाठी कोणती प्रक्रिया अवलंबावी?
procedure to follow to exchange notes?
- कोणत्याही बँकेत जा
Go to any bank.
RBI guidelines for damage notes exchange; तुम्हाला फक्त तुमच्या चालू खात्याच्या बँकेतच जावे लागत असे नाही. तुम्ही तुमच्या जवळच्या कोणत्याही बँकेच्या शाखेत जाऊन ही सेवा मागू शकता. - नोट सबमिट करा
Submit the note
बँक अधिकाऱ्याला बदल करायची नोट सोपवा. ते तिची तपासणी करतील आणि ती बदलीस पात्र आहे का ते ठरवतील. - ओळखपत्र दाखवा
Show ID
मोठ्या रकमेच्या बदलीसाठी बँक तुमची ओळख पटवण्यासाठी पॅन कार्ड, आधार कार्ड सारख्या दस्तऐवजांची मागणी करू शकते.
RBI guidelines for damage notes exchange; फाटलेल्या किंवा खराब झालेल्या नोटा बदलणे हा तुमचा कायदेशीर अधिकार आहे, जो RBI ने मंजूर केला आहे. मुख्य नियम लक्षात ठेवा: जर नोटेचा ५०% पेक्षा जास्त भाग तुमच्याकडे असेल आणि तो ओळखता येत असेल, तर बँकेने ती बदलणे बंधनकारक आहे. जर कोणती बँक योग्य कारणाशिवाय नोट बदलण्यास नकार देते, तर तुम्ही तक्रार नोंदवून त्या बँकेच्या मुख्य कार्यालयात किंवा थेट RBI कडे संपर्क साधू शकता.
घरबसल्या काढा रेशन कार्ड,फॉलो करा या सोप्या स्टेप्स”
१ कोटी कुटुंब होणार आता प्रकाशमान सूर्य घर योजनेतून
