Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: थोडक्यात महत्वपूर्ण माहिती
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: सध्या संपूर्ण महाराष्ट्र आणि देशात, एका १९ वर्षीय तरुणाचे नाव भक्ती आणि साधनेमुळे चर्चेत आहे. तो तरुण म्हणजे देवव्रत रेखे (Devvrat Rekhe). अहिल्यादेवी नगर (Ahilya Devi Nagar) जिल्ह्यातील या युवा साधकाने अत्यंत कमी वयात एक असाधारण कामगिरी केली आहे, ज्यामुळे त्यांचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (Narendra Modi) आणि उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ (Yogi Adityanath) यांच्यासह अनेक दिग्गज नेत्यांकडून आणि सामान्य जनतेकडून कौतुक होत आहे. अध्यात्मिक वारसा आणि तरुणाईचा उत्साह यांचा समन्वय साधणाऱ्या देवव्रत रेखे यांच्याबद्दलची ही सविस्तर माहिती.
भारतीय वेदपरंपरेत अनेक कठीण साधना, अनुष्ठान आणि पारायणांचा उल्लेख आढळतो. पण त्यातील काही परंपरा काळाच्या ओघात जवळजवळ लुप्त झाल्या आहेत. अशाच विस्मृतीत गेलेल्या दंडक्रम पारायण परंपरेला अवघ्या १९ वर्षांच्या एका तरुणाने पुन्हा जिवंत केल्याची प्रेरणादायी घटना काशी नगरीत घडली आहे.
रुसलेल्या कुलस्वामिनीची गोष्ट: अंबाजोगाईच्या “श्री योगेश्वरी देवीचे मार्गशीर्ष नवरात्र”
देवव्रत रेखे कोण आहेत?
Who is Vedamurti Devavrat Mahesh Rekhe?
देवव्रत महेश रेखे हे महाराष्ट्रातील अहिल्यानगर (अहमदनगर) जिल्ह्यातील तरुण वेदविद्यार्थी असून त्यांचे वडील वेदब्रह्मश्री महेश चंद्रकांत रेखे हे प्रतिष्ठित वेदविद्वान आहेत. सध्या देवव्रत वाराणसीच्या रामघाट येथील वल्लभराम शालिग्राम सांगवेद विद्यालयात शुक्ल यजुर्वेदाचा अभ्यास करीत आहेत.
दंडक्रम पारायण म्हणजे काय?
What is Dandakrama Parayanam of Shukla Yajurveda?
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: शुक्ल यजुर्वेदाच्या माध्यंदिन शाखेतील सुमारे दोन हजार मंत्र निश्चित क्रमाने, विशेष स्वरपद्धतीने आणि अत्यंत शुद्ध उच्चारणासह सलग पठण करण्याच्या कठीण साधनेला दंडक्रम पारायण असे म्हणतात. या प्रकारचे पारायण वेदाभ्यासातील अत्यंत उच्च पातळीचे साधन मानले जाते कारण यात दीर्घकाळ एकाग्रता, स्मरणशक्ती, शारीरिक व मानसिक सहनशक्ती यांची प्रचंड कसोटी लागते.
भगवद्गीतेचे १८ अध्याय आजच्या पिढीला काय सांगतात?
५० दिवसांची अखंड साधना – कधी सुरुवात, कधी सांगता?
50 Days: Start and Completion Dates
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: देवव्रत रेखे यांनी काशीतील वल्लभराम शालिग्राम सांगवेद विद्यालयात दंडक्रम पारायणाची सुरुवात २ ऑक्टोबर २०२५ रोजी संकल्पाने केली. अखंड साधना, नियोजित पठणसत्रे आणि सर्व वेदनियमांचे पालन करत हे पारायण ५० सलग दिवस चालले आणि ३० नोव्हेंबर २०२५ रोजी शास्त्रोक्त सांगता झाली.
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: दंडक्रम पारायणामध्ये शुक्ल यजुर्वेदाच्या माध्यंदिन (Madhyandini) शाखेतील जवळपास २००० मंत्रांचे विशेष क्रमाने आणि खास स्वर-पद्धतीने पठण केले जाते. या सर्व मंत्रांचे उच्चारण, स्वर, दीर्घ–ह्रस्व, विराम, आणि क्रम यामध्ये कोणतीही चूक न होता, पूर्ण शुद्धतेने पठण करणे हीच या साधनेची मुख्य कडक अट असते.
या काळातील दिनक्रम आणि कडक शिस्त
Strict Discipline, Daily Routine and Vedic Rules Followed
या ५० दिवसांच्या काळात देवव्रत यांचा दिवसक्रम अत्यंत शिस्तबद्ध होता – पहाटे उठून स्नान, संध्या, संकल्प, त्यानंतर ठराविक तास दंडक्रम पठण, मध्ये केवळ आवश्यक नित्यकर्म आणि थोडी विश्रांती, पुन्हा पठण असे चक्र सतत सुरू राहिले. संपूर्ण कालावधीत सात्त्विक आहार, शुचिता, मन–वाणी–कर्म यांची शुद्धता आणि गुरूंच्या आदेशांचे काटेकोर पालन या सर्व नियमांचे पालन करण्यात आले.
श्रीरामांच्या मार्गाची आध्यात्मिक प्रेरणा
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: वृत्तांतानुसार या साधनेला “श्रीरामांनी चाललेला मार्ग” अशी आध्यात्मिक प्रतिमा जोडण्यात आली असून, रामांच्या वनगमनातील त्याग, धैर्य आणि धर्मनिष्ठा यांचा आदर्श डोळ्यासमोर ठेवून ही तपश्चर्या केल्याचे सांगितले जाते. श्रीरामांचा वनगमन मार्ग अनेक तीर्थक्षेत्रांमधून जातो; त्याच भावनेने स्वतःला भगवान रामांच्या पावलांवर पाऊल ठेवून साधनेसाठी अर्पण करण्याचा अर्थ या “मार्ग” संकल्पनेतून मांडला जातो.
जवळजवळ २०० वर्षांनंतर पुनरुज्जीवित झालेली परंपरा
Why This Achievement is Rare in 200 Years
अनेक वेदविद्वानांच्या मते शास्त्रोक्त दंडक्रम पारायणाची नोंद इतिहासात फारच थोड्या वेळा आढळते आणि गेल्या सुमारे दोन शतकांत इतक्या पूर्णता व शुद्धतेने ही साधना झाल्याचे उदाहरण मिळत नाही. त्यामुळे देवव्रत रेखे यांची ही साधना केवळ वैयक्तिक पराक्रम न ठरता एक लुप्तप्राय वैदिक परंपरा पुन्हा उजेडात आणणारी ऐतिहासिक घटना मानली जात आहे.
काशी आणि श्रींगेरी मठाचा गौरवसत्कार
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: दंडक्रम पारायणाची सांगता झाल्यानंतर काशीमध्ये देवव्रत रेखे यांचा मोठ्या प्रमाणावर सत्कार करण्यात आला असून अनेक वेदपाठी, संत–महंत आणि स्थानिक संस्था या सोहळ्यात सहभागी झाल्या. दक्षिणाम्नाय श्री शारदा पीठ, श्रींगेरी येथेही त्यांचा विशेष गौरव करण्यात आला; येथे त्यांना सुवर्ण कंकण, रोख पारितोषिक आणि जगद्गुरू शंकराचार्यांचे आशिर्वाद देऊन सन्मानित करण्यात आले.
पंतप्रधान मोदी आणि इतरांचे कौतुक
PM Modi and Others on His Achievement
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सामाजिक माध्यमांवर देवव्रत रेखे यांचे अभिनंदन करत शुक्ल यजुर्वेदाच्या माध्यंदिन शाखेतील दोन हजार मंत्रांचे दंडक्रम पारायण ५० दिवसांत पूर्ण करणे ही पुढील पिढ्यांसाठी प्रेरणादायी कामगिरी असल्याचे म्हटले. अनेक इतर नेते, संत आणि सांस्कृतिक संस्थांनीही या साधनेचे स्वागत करून काशी नगरीचा आणि भारताच्या वेदपरंपरेचा सन्मान केल्याची भावना व्यक्त केली.
“शुक्ल यजुर्वेद माध्यंदिन शाखेच्या २००० मंत्रांचा दंडक्रम पारायण ५० दिवस अखंड करून पूर्ण करणे ही पुढील पिढ्यांना प्रेरणा देणारी कामगिरी आहे”
तरुण पिढीसाठी प्रेरणादायी आदर्श
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: देवव्रत रेखे यांची कथा आजच्या तरुण पिढीसाठी एक वेगळाच संदेश देते – आधुनिक शिक्षण, स्पर्धा परीक्षा आणि नोकरी यांसोबतच परंपरा, साधना आणि संस्कृती यांनाही जीवनात स्थान देता येते. एवढ्या लहान वयात इतक्या कठीण साधनेची तयारी, त्याग आणि धैर्य दाखवून त्यांनी “एकाग्र अभ्यास, गुरुश्रद्धा आणि शिस्तबद्ध जीवन” यांची प्रत्यक्ष उदाहरणासहित शिकवण दिली आहे.
Devavrat Rekhe Dandakrama Parayanam: ही साधना काशीतील वल्लभराम शालिग्राम सांगवेद विद्यालयात झाली आणि काशीतील अनेक धार्मिक व सामाजिक संस्थांनी याला पाठबळ दिले. सांगता झाल्यानंतर देवव्रत रेखे यांना श्रींगेरी शारदा पीठाचे जगद्गुरू शंकराचार्य यांचे आशिर्वाद, सुवर्ण कंकण आणि रोख रक्कम देऊन सार्वजनिक सत्कार करण्यात आला, ज्यामध्ये सुमारे ५०० वेदविद्यार्थी आणि संत–महंत सहभागी झाले.
