Indian Rupee Notes 2025:जाणून घेऊया थोडक्यात दोनदा मी पाहिली तुम्ही महत्त्वपूर्ण माहिती
Indian Rupee Notes 2025: भारतीय चलनी नोटांवर महात्मा गांधींचेच चित्र का असते, इतर महापुरुषांचे का नाही? हा प्रश्न अनेकदा उपस्थित होतो. याचे उत्तर आता भारतीय रिझर्व्ह बँके (RBI) ने स्वतः दिले आहे. त्यांच्या ‘RBI Unlocked: Beyond the Rupee’ या डॉक्युमेंटरीमध्ये सांगितले आहे की, नोटांवरील चित्र निवडताना रवींद्रनाथ टागोर, मदर तेरेसा आणि मौलाना आझाद यांसारख्या अनेक व्यक्तिमत्त्वांचा विचार झाला होता. परंतु, सर्वसमावेशक मान्यतेमुळे गांधीजींवर एकमत झाले. त्यांचे चित्र ओळखणे सोपे असल्याने बनावट नोटांचा धोका कमी होतो, हेही एक कारण आहे.
स्वातंत्र्यापूर्वी आणि नंतरच्या नोटांचा इतिहास
History
ब्रिटिश काळात
- नोटांवर ब्रिटिश राजांची चित्रे, वनस्पती आणि प्राणी (उदा. वाघ, हरण) छापली जात.
१९६९ पासून बदल
- गांधींच्या जन्मशताब्दीनिमित्त १०० रुपयांच्या स्मारक नोटेवर प्रथम त्यांचे चित्र आले. १९८७ नंतर सर्व नोटांवर महात्मा गांधी मालिका सुरू झाली.
१९९६ चे महत्त्व
- बनावट नोटांवर नियंत्रण म्हणून नवीन सुरक्षा फीचर्ससह ही मालिका सुरू करण्यात आली.
RBI नोटा देशभरात कशा पोहोचवते?
Indian Rupee Notes 2025: रेल्वे, विमाने आणि जलमार्गांच्या मदतीने RBI देशाच्या दूरस्थ भागांत नोटा पाठवते. ही माहिती देखील या डॉक्युमेंटरीत प्रथमच सामायिक करण्यात आली आहे.
शून्य खर्चात करा पत्नीच्या नावे शेतजमीन – लक्ष्मी मुक्ती योजनेचा लाभ घ्या!
आपल्या भारतीय नोटांवर फक्त गांधीजीचंच चित्र का?
Indian Rupee Notes 2025: हा प्रश्न तुम्हाला कधी पडला आहे का? जेव्हा आपण पाकिटातून नोट काढतो, तेव्हा गांधीजींचे डोळे आपल्याकडे पाहत असल्याचं जाणवतं. पण कधी विचार केलात, “इतर कोणत्याही महान व्यक्तीचं चित्र का नाही?” आपण ‘राष्ट्रपिता’ म्हणून त्यांना मानतो म्हणून हे सहज स्वीकारलं जातं, पण यामागे एक ऐतिहासिक निवड आणि तर्क आहे. गांधीजी हे राष्ट्रीय एकात्मतेचे प्रतीक मानले जातात, त्यामुळे त्यांचे चित्र नोटांवर कायम ठेवण्यात आले आहे.
RBI ने सांगितलंय कारण
भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या (RBI) नव्या माहितीपटात RBI Unlocked: Beyond the Rupee मध्ये हा रहस्योत्तर उलगडला आहे. नोटांवर कोणाचं चित्र असावं याचा विचार करताना रवींद्रनाथ टागोर, मदर तेरेसा, मौलाना आझाद अशा अनेक नावांचा विचार झाला होता. पण, गांधीजींवरच सर्वांचं एकमत झालं. त्यांची ओळख सर्वत्र सहज होते, आणि बनावट नोटा ओळखणं सोपं जातं यासाठीही हे महत्त्वाचं होतं.
पाहूया नोटांच्या चित्रांचा इतिहास
ब्रिटिश काळात: नोटांवर राजांची भव्य चित्रे, वाघ-हरणं किंवा वनस्पतींचे डिझाइन असत.
स्वातंत्र्यानंतर आधी अशोक स्तंभ, शेतकरी, आर्यभट्ट यांची चित्रे होती.
१९६९ चा टर्निंग पॉइंट: गांधींच्या जन्मशताब्दीनिमित्त पहिल्यांदा १०० रुपयांच्या नोटेवर त्यांचं चित्र आलं. १९८७ नंतर सर्व नोटांवर महात्मा गांधी सिरीज सुरू झाली.
का हे चित्र कायमचं?
एकात्मतेचं प्रतीक: गांधीजी हे सर्व समाज, धर्म आणि विचारांचे एकसूत्री प्रतिनिधित्व करतात.
सुरक्षा दृष्ट्या उपयुक्त: चेहऱ्याच्या ठळक वैशिष्ट्यांमुळे बनावट नोटा ओळखणं सोपं जातं.
